TỨ NHƯ Ý TÚC – Thích Nhất Hạnh

Như ý có nghĩa là vừa ý, là thỏa mãn ước vọng của mình. Tứ y như túc, tiếng Phạn là rddhi-pāda, còn được gọi là Tứ thần túc tức là bốn phép thần thông (the four psychic powers).

1. DỤC 欲 (chanda)

Dục là muốn. DỤC THẦN TÚC là sức mạnh của ý muốn, phải muốn thật nhiều mới thành công. Muốn đi xuất gia mà chỉ muốn 70% thì không thể thành công được. Ta phải muốn 100% hay 120% thì mới đi xuất gia. Dục là một sức mạnh tâm linh. Muốn ở đây không phải là chuyện xấu, không phải ta muốn danh, muốn lợi hay muốn sắc dục. Muốn là một sức mạnh, tại vì nếu cái muốn đó đủ mạnh rồi thì ta có thể buông bỏ được những cái khác.

Nếu cái muốn quá yếu thì ta không buông bỏ được những hệ lụy. Ví dụ như mình đang coi ti vi, đang nghe nhạc Trịnh Công Sơn hay mình đang coi phim trên internet tại vì mình thấy buồn và trống trải và mình chìm đắm trong đó. Nhưng những cái đó rất giả tạo. Mình đang rong chơi trong thế giới internet, mình tìm cái này cái kia cho đỡ buồn tại vì trong lòng mình có một khối u sầu. Trong lòng mình có một khoảng trống mà mình không biết cách lấp nên mình tìm tới những chỗ đó để giải sầu, để bớt trống trải. Khi mở ti vi ra xem không hẳn là tại mình thích xem ti vi, khi nghe nhạc không hẳn là mình thích nghe nhạc. Nhưng tại vì cảm thấy trống trải, buồn khổ, cô đơn nên mình đi tìm chỗ để khỏa lấp.

Trong khi đó thì sự sống tràn đầy những mầu nhiệm. Cơ thể của mình đây là một mầu nhiệm lớn. Khoa sinh học đã đi khá xa nhưng vẫn chưa thấy hết được sự mầu nhiệm của cơ thể con người. Một lá cây, một bông hoa, một hành tinh hay một giọt sương chứa trong nó bao nhiêu là mầu nhiệm. Nhưng mình không tiếp xúc được, mình không thấy được hết những mầu nhiệm của sự sống. Vì trống trải, buồn khổ, sầu đau nên mình tìm vào trong thế giới của giả tạo như internet, nhạc tình sầu, v.v..

Làm thế nào để giúp cho người kia ra khỏi thế giới giả tạo đó? Mình phải làm cho người kia muốn, muốn trở về với sự sống trong giây phút hiện tại để tiếp xúc với những mầu nhiệm đang có trong giây phút hiện tại. Ví dụ như thay vì nghe nhạc thì mình tắt nhạc để theo dõi hơi thở. Hơi thở của tôi vô cùng mầu nhiệm. Mình cứ nói đời là khổ trong khi đời rất mầu nhiệm. Trong cuộc đời có chiến tranh, đói nghèo, áp bức nhưng cũng có những mầu nhiệm của sự sống như là bốn mùa rất đẹp, không khí rất trong, biển xanh rất hùng tráng. Mình phải nuôi dưỡng mình để mình có khả năng làm giảm thiểu những khổ đau trên trái đất. Và để làm được chuyện đó mình phải thực tập. Mình thực tập trở về với hơi thở, tiếp xúc với hình hài và làm hình hài lắng dịu. Mình thực tập xử lý những niềm đau nỗi khổ để có an lạc và niềm vui mà giúp đời. Đó là cái muốn, mà nếu cái muốn đó quá yếu thì mình chẳng làm gì được cả. Vì vậy thần thông đầu tiên là phải có cái muốn.

2. TÂM 心 (citta)

Tâm của mình rất mầu nhiệm. Tâm của mình bao gồm cả vũ trụ. Tất cả đều do tâm mà ra. Hạnh phúc hay khổ đau đều do tâm mà ra. Mình đừng cho rằng tại người kia làm mình khổ hay là tại vì không có người kia nên mình mới khổ. Hạnh phúc hay khổ đau là do mình mà ra.

Theo đạo Bụt thì có mười cảnh giới: thiên, người, atula, địa ngục, ngạ quỷ, súc sanh, thanh văn, duyên giác, bồ tát, Bụt. Mười cảnh giới này đều có trong tâm mình. Muốn đi tìm Bụt thì mình đi tìm trong tâm mình mà muốn đi tìm địa ngục thì mình cũng đi tìm trong tâm mình. Địa ngục đi lên từ tâm mình chứ không phải là mình rớt xuống địa ngục. Mình phải chọn lựa, cũng như một đài truyền hình có mười kênh mình muốn kinh nào thì bấm kênh đó. Mình có phép thần thông để chọn lựa, tại sao mình lại chịu chết trong một cảnh giới trong khi mình có thể thoát ra khỏi nơi đó rất mau.

3. CẦN 勤 (virya)

Cần là sự siêng năng, là năng lượng của sự tinh tấn. Chúng ta biết TỨ CHÁNH CẦN là một phương pháp rất hay. Ở Làng Mai Tứ chánh cần là phương pháp tưới tẩm hạt giống. Chúng ta chỉ tưới tẩm hạt giống tốt mà không tưới tẩm hạt giống không tốt. Ta tưới tẩm những hạt giống tốt nơi ta và đừng tưới tẩm những hạt giống không tốt nơi ta thì tự nhiên hạnh phúc có mặt trong mỗi giây phút của đời sống hằng ngày. Ta chỉ tưới tẩm hạt giống tốt nơi người kia và đừng tưới tẩm những hạt giống không tốt nơi người kia. Đó là sự tưới tẩm có chọn lọc (selective watering). Người kia có hạt giống thiên đường, hạnh phúc; mình tưới tẩm hạt giống thiên đường, hạnh phúc thì người đó sẽ có hạnh phúc. Người kia có hạt giống xuất gia, mình tưới tẩm hạt giống xuất gia thì người kia sẽ đi xuất gia. Người kia có hạt giống Phật, mình tưới tẩm hạt giống Phật thì người đó sẽ thành Phật.

Cần là bốn phương pháp thực tập: đừng tưới tẩm những hạt giống xấu trong mình và trong người, nếu những hạt giống xấu đã lên rồi thì tìm cách mời nó xuống và mời những hạt giống khác lên. Với phương pháp tưới tẩm chọn lọc mình có thể làm cho sự sống hạnh phúc theo như ý mình. Mình biết cách xử lý nỗi khổ niềm đau để không bị nó làm cho tràn ngập. Mình cũng biết cách giúp cho người không bị tràn ngập bởi nỗi khổ niềm đau của họ. Mình kéo họ ra khỏi ngục tù của quá khứ và sự lo lắng cho tương lai, cho họ thấy được trời xanh, mây trắng và chim hót, thông reo, hoa nở để người đó có thể có cơ duyên được trị liệu và nuôi dưỡng. Đó là mình có thần thông, mình có thể làm được, mình đừng nên có mặc cảm.

4. QUÁN 觀 (mimamsa)

Quán là năng lượng giúp cho mình nhìn sâu và nghe thật sâu để hiểu. Khi có cái hiểu thì mình sẽ phá tung được mạng lưới của sự khổ đau, sự u mê. Ví dụ như mình quán về vô thường, vô ngã, về cái giận, về cái chết, về cái sống. Nhờ sự quán chiếu mà mình vượt thoát khỏi ý niệm có hay không, sống hay chết và mình có tự do, hạnh phúc.

Chúng ta không phải là thần linh hay Thượng đế nhưng ta có quyền năng trong tay của mình, ta có thể làm phép lạ. Ta có thần túc là dục như ý túc, tâm như ý túc, cần như ý túc và quán như ý túc. Và chúng ta phải thực tập, cũng như muốn chơi tennis hay chơi đánh bóng bàn thì chúng ta cũng phải tập.

Thiền sư Nhất Hạnh