Chọn Cách Sống

Những tác phẩm tâm linh giá trị

Chọn một cách sống hữu ích cho mình

Thân người khó được,

Phật Pháp khó nghe

Hòa Thượng Thích Thanh Từ

Thân người khó được, Phật Pháp khó nghe

Đức Phật dạy: “Thân người khó được, Phật Pháp khó nghe”, nguyên chữ Hán là “Nhân thân nan đắc, Phật Pháp nan văn”. Câu này mới nghe qua, chúng ta thấy rất dễ, rất gần gũi nhưng hiểu hết giá trị của nó cần phải suy nghiệm chín chắn. Hiện giờ chúng ta có mặt ở đây đều có thân người nên ta thấy được thân người không khó. Đó là cái thấy cạn cợt của chúng sanh. Nếu nhìn theo Đức Phật sẽ thấy khác hơn nhiều. Sau đây tôi sẽ thứ tự giải thích cho qúi vị hiểu.

Tại sao Phật nói thân người khó được? Ngài nói thân người khó được là nói thân tương lai, chớ không phải thân hiện tại. Vì hiện tại chúng ta đa? được rồi nhưng mai sau khi thân này bại hoại, chúng ta có được thân người nữa hay không, đó là vấn đề rất quan trọng, cần phải tư duy.

Nếu chúng ta có đủ trí tuệ nhận định, phải xét kỹ sau khi thân này mất đi, mình còn hay hết? Mất thân này nhưng tâm thức của chúng ta theo nghiệp tiếp tục tái sinh. Bởi vì trong kinh Phật day, tất cả chúng sinh không phải chỉ có mặt trên thế gian này một lần, mà đã có mặt vô số lần rồi. Phật còn dạy người tu hành từ khi sơ phát tâm cho tới khi thành Phật qủa trải qua ba vô số kiếp. Như vậy nếu sanh ra, chết đi là mất hết thì đâu có thời gian ba vô số kiếp, không có thời gian tu tập lâu dài đó, làm gì có Phật? Chư Phật, chư Bồ Tát tu nhiều đời nhiều kiếp, công qủa ấy không mất nên mới có sự liên tục, đưa đến kết qủa thành đạo.

Thân hiện tại của chúng ta mang theo một số tập nghiệp của quá khứ. Như một gia đình có bốn năm anh em, ra đời cùng chung cha mẹ, nhưng họ không giống nhau từ hình dáng cho đến tâm ý, người hiền, người dữ, người thông minh, người chậm lụt. Tại sao như vậy? Vì nghiệp quá khứ không giống nhau, mà thân đời này do nghiệp quá khứ dẫn sanh nên nó cũng không giống nhau.

Đưá bé mới sanh ra chưa được dạy bảo gì cả, mà chúng nó đa? có những sở thích riêng; đưá ưa ăn, đứa ưa ngủ, đứa thích đồ chơi. Lớn lên đi học đứa giỏi toán, đứa giỏi văn, đứa giỏi sử, địa, v.v. Lần đó tôi giảng về luân hồi, có một thầy giáo thưa với tôi: “Giáo lý Phật dạy rất hay, vì làm thầy giáo con hiểu rất rõ điều này. Trong một lớp học, thầy cô dạy bình đẳng như nhau nhưng học sinh có đứa giỏi môn này, có đứa giỏi môn khác, không giống nhau.” Tại sao vậy? Không giống do học hay do cái gì ? Do nghiệp quá khứ còn lưu lại.

Ví dụ thuở trước người đó làm thợ mộc, bây giờ sanh ra trở lại làm người, vừa cầm tới búa đục là đa? thấy quen tay rồi, nên chỉ cần nhận sơ qua công việc của thợ mộc là họ làm theo rất khéo, đâu cần dạy nhiều. Còn người hồi xưa là nhà toán học, bây giờ ra đời học về toán, họ rất tinh thông, hiểu rất nhanh. Người hồi xưa là nhà văn, bây giờ văn chương rất giỏi. Mọi người đã có sẵn chủng tử riêng biệt, không ai giống ai. Nếu do chỉ dạy trong hiện tại thì lẽ ra trong một lớp học mọi người đều giống nhau hết, nhưng vì tâm tư, nghiệp tập của qúa khứ còn tiềm ẩn trong tâm thức, nên ra đời gặp duyên thích hợp nó phát triển rất dễ.

Hiện nay trên thế giới, lâu lâu chúng ta nghe kể nơi này nơi kia có những vị thần đồng giỏi về toán, giỏi về văn chương, giỏi về âm nhạc . . . dạy một biết tới mười. Rõ ràng nếu bộ óc con người giống nhau hết,làm sao có những hiện tượng ấy? Hơn nữa nếu đời trước không tích lũy số vốn kia, làm sao trong một thời gian học tập ngắn ngủi mà lại giỏi như vậy. Nên biết chúng ta mang thân không phải chỉ có một đời này mà đã trải qua vô số kiếp.

Trong kinh kể lại, đêm thứ 49 Phật tu dưới cội Bồ Đề từ canh một tới canh hai, Ngài chứng được Túc Mạng Minh, nhớ rõ vô số đời trước như việc mới xảy ra hôm qua, nên Phật nói chúng ta luân hồi sinh tử không phải một lần mà đã trải qua biết bao nhiêu lần rồi. Do đó trong chúng ta đã tích lũy những chủng tử nghiệp qúa khứ chớ không mất. Sau này các thầy Tỳ Kheo kết tập lại những bài giảng của Phật về đời qúa khứ của Ngài cũng như của các đệ tử thành hai bộ kinh gọi là Bổn Sanh và Bổn Sự. Kinh Bổn Sanh nói về cuộc đời Ngài, còn kinh Bổn Sự nói về cuộc đời của các đệ tử.

Ngày nay chúng ta được thân người, dĩ nhiên mọi người tích lũy nghiệp khác nhau, cho nên tâm tư, nguyện vọng, khả năng cu?ng khác nhau, không ai giống ai hết. Theo đây thì biết nếu một thân này hoại, chúng ta vẫn tiếp tục thọ thân sau theo nghiệp mình đã gây tạo trong đời này chớ không mất. Thân sau ra đời hoặc tiếp tục làm người hay vào điạ ngục, ngạ quỷ, súc sanh hoặc lên các cõi trời v.v. đều tùy thuộc vào nghiệp hiện tại. Do đó vòng luân hồi không cố định, tùy theo nghiệp duyên mình tạo trong đời này.

Hiện giờ chúng ta được làm ngườinhưng thân sau khó bảo đảm là người. Muốn bảo đảm được thân người chúng ta phải làm sao? Phật dạy, muốn đời sau được trở lại làm người thì ngay đời này phải giữ cho tròn năm giới. Năm giới là: không sát sanh, không trộm cắp, không tà hạnh, không nói dối, không uống rượu hoặc hút chích xì ke, ma túy, á phiện, v.v.

Giới thứ nhất không sát sanh là không được giết người bằng cách tự tay giết hoặc miệng xúi bảo người khác giết hoặc thấy nghe giết hại tâm sanh vui thích tùy hỷ, đó gọi là tùy hỷ sát. Không được giết những con vật lớn. Đó là giới thứ nhất.

Giới thứ hai không được trộm cướp. Điều này ai cũng hiểu biết hết rồi. Giới thứ ba không được tà dâm, nghĩa là vợ chồng có gia định rồi, không được ngoại tình với kẻ khác. Giới thứ tư không được nói dối. Nói dối là nói không đúng sự thật, có ba động cơ. Động cơ thứ nhất do tham nên nói dối gạt người để lấy lợi về mình. Động cơ thứ hai do nóng giận nên mắng người là trâu bò, là chó v.v. cho hả cơn giận. Động cơ thứ ba do tâm ác độc, người đó không phạm tội, không lỗi lầm nhưng ta vu oan họ phạm tội này tội kia để họ phải chịu tù đày khổ sở. Tóm lại nói dối vì lòng tham, vì nóng giận, nói dối vì ác độc thì đều phạm tội. Giới thứ năm làkhông được uống rượu mạnh, hút các thứ như xì ke, ma túy . . . Tôi nói rượu mạnh để giản trạch rượu nhẹ và không được uống say. Rượu mạnh không được uống đã đành, rượu nhẹ mà uống say cũng không được uống luôn. Giới này bên nam dễ phạm hơn bên nưã.

Dưới đây tôi sẽ nói những tai họa khi chúng ta phạm các điều giới ấy. Là người, chúng ta qúi trọng mạng sống không gì bằng, vậy kẻ khác có mạng sống, chúng ta cũng phải biết qúi trọng như mình. Nếu bây giờ ta sát phạt mạng sống của họ, họ không thể nào bỏ qua đâu. Chúng ta qúi trọng tài sản của mình thì người khác cũng qúi trọng tài sản của họ. Nếu ta xâm phạm tài sản của người, nhất định họ sẽ tìm cách lấy lại, không thể tránh được. Chúng ta qúi trọng hạnh phúc gia đình mình thì cũng phải qúi trọng hạnh phúc gia đình người khác. Nếu ta xâm phạm hạnh phúc gia đình người khác thì hạnh phúc gia đình mình có ngày cũng tan nát. Chúng ta quí trọng trí tuệ thông minh nhưng lại uống nhiều rượu thì tâm u mê đần độn. Hút á phiện, xì ke, ma túy làm cho mình điên cuồng lên, đó là chúng ta tự hại mình trở thành người tối tăm mù mịt, không có hướng đi.

Phật cấm chúng ta không được phạm năm giới không phải vì Phật mà vì chúng ta. Nếu qúi Phật tử giữ tròn năm giới, bảo đảm đời này làm người, đời sau trở lại làm người tốt hơn. Người giữ tròn năm giới như thế, ngay bây giờ có ai dám phê bình chỉ hay anh đó xấu không? – Không. Còn nếu người phạm một trong năm giới đó có bị phê bình không? – Có. Ví dụ người phạm tội ăn cắp, ai cũng khinh chê. Như vậy nhân phẩm của con người nằm trọn ở trong năm giới ấy. Đời này chúng ta đủ tư cách làm người, đời sau lại được tiếp tục làm người, không sai chạy tí nào. Phật bảo tu năm giới là tu Nhân thừa Phật giáo, tức đạo làm người.

Qúi Phật tử tự xét lại mình hiện giờ đã giữ tròn năm giới chưa? Nếu chưa thì đời này không là người tốt và đời sau không bảo đảm được làm người, vì vậy Phật nói thân người khó được. Nếu qúi vị thấy giữ tròn năm giới dễ thì làm người dễ, nếu thấy giữ tròn năm giới khó thì làm người khó. Như vậy hiểu câu nói thân người khó được là hết sức có ý nghĩa và dễ hay khó là do chúng ta chứ không do ai cả.

Bởi vì năm điều kiện để được thân người chúng ta giữ không tròn nên đời này không thể làm người tốt, đời sau khó được thân người. Trong kinh Phật nói rõ lắm: “Không giết người, đời sau tuổi thọ dài, không trộm cướp, đời sau khá giả, không tà dâm, đời sau đẹp để, không nói dối, đời sau nói năng lưu loát, nói ra mọi người đều tin qúi, không uống rượu mạnh, rượu say, không hút á phiện, xì ke, ma túy, đời sau trí tuệ thông minh. Như vậy đời sau muốn trở lại làm người tốt, trong năm giới này không thể thiếu giới nào cả.

Không ai muốn mình sống dai mà nghèo khổ. Sống dai mà phải có tiền xài nữa, vì vậy phải giữ hai giới đầu. Sống dai có tiền nhưng xấu xí, có chịu không? Không. Muốn đẹp thì phải giữ giới không tà hạnh. Được thân người sống dai, giàu sang, đẹp để mà bị câm ngọng, có chịu không? Cũng không, nên phải giữ giới không nói dối thì đời sau nói năng lưu loát, được mọi người tin qúi. Bây giờ được sống lâu, giàu sang, đẹp để, nói năng lưu loát mà đần độn ngu tối, có chiụ không ? Không luôn, vì vậy phải đừng uống rượu, đừng hút á phiện, ma túy. Người nào muốn mình đưọc trọn vẹn như thế th? phải giữ tròn năm giới.

Hiện đời chúng ta giữ tròn năm giới xứng đáng là người con Phật; đời sau trở lại làm người tốt hơn. Đó là qúi Phật tử biết tu, chớ không phải tu là tối rằm, ba mươi đi chùa sám hối, mà về nhà vẫn tiếp tục làm các việc xấu, phạm giới, làm khổ lụy cho mình cho người. Như vậy không gọi là tu. Phật dạy làm người khó nên chúng ta muốn đời sau được làm người toàn vẹn thì phải cố gắng thực hành y theo lời Phật dạy, cố gắng giữ tròn năm giới. Nếu không như thế thì không xứng đáng là đệ tử Phật.

Trong kinh Phật có day: “Như một bọng cây nổi trên mặt biển, theo sóng gío trôi giạt khắp nơi. Có con rùa mù nằm dưới đáy biển, một trăm năm mới trồi đầu lên một lần. Như vậy thử hỏi chừng nào con rùa mới gặp bọng cây? Phật nói thân người mất rồi, được trở lại cũng khó như con rùa mù gặp bọng cây vậy. Tại sao? Chúng ta cứ kiểm lại xem mình có giữ tròn năm giới không, nếu không tròn làm sao trở lại thân người được. Nhìn khắp trong thế gian, có mấy ai giữ tròn năm giới? Vì thế người mất thân này phải rơi vào cho? tối tăm nhiều hơn được trở lại làm người, nên nói được thân người rất khó.

Chúng ta có phước duyên lớn mới gặp được Phật Pháp. Phật dạy chúng ta tu để duy trì thân hiện tại tốt đẹp, đúng phẩm hạnh con người, rồi đời sau trở lại làm người tốt hơn, an lành hơn. Nhân quả theo nhau như vậy. Chúng ta thử tưởng tượng trong một xóm, một làng ai cũng giữ tròn năm giới hết thì xóm làng đó có được bình an không? Rất bình an. Đi đâu quên đóngc ửa cũng không sợ trộm cắp, cũng không nghi bậy cho ai; mọi người cùng tin tưởng vui vẻ với nhau. Đó là ta tu cho bản thân mình tốt, rồi cả xóm làng tốt, xã hội tốt, quốc gia tốt. Đó là tôi nói rõ con đường tu của Phật tử, kết quả hiện tại và ngày mai không khác nhau, cho nên tất cả phải ráng tu, được vậy mới xứng đáng là con Phật.

Cổ đức dùng ví dụ này để nói được thân người rất khó:

Thiên niên thiết thọ khai hoa dị

Nhất thất nhân thân vạn kiếp nan.

Dịch:

Ngàn năm cây sắt trổ hoa de?

Thân người mất đi khó vạn đời.

Chuyện cây sắt trổ bông vậy mà còn dễ, chớ thân người mất đi tìm lại rất khó. Khó hơn cây sắt trổ hoa nữa. Chúng ta được thân người là rất khó. Trước kia có lẽ mình cũng đã tu hành tích lũy tốt phần nào, nên đời này mới được làm người, được nghe Phật Pháp. Thế nhưng có những người được làm người rồi lại hủy hoại thân này, có sáng suốt không? Như tức giận ai liền tự tử, vì nghĩ làm như thế cho hết cái khổ trong đời này. Song họ đâu có ngờ rằng chẳng những không hết mà còn khổ hơn nữa. Tại sao? Trong kinh Phật dạy, như con trâu mọi khi bị chủ tròng cái ách vào cổ bắt kéo xe. Nó ghét cái ách, nên hôm nào chủ nhà không để ý, nó dùng sừng của mình quật cho gãy cái ách đi, vì nó nghĩ cái ách đó gãy thì nó khỏi kéo xe nưã, nhưng không ngờ gãy ách cũ ông chủ làm ách mới còn chắc hơn. Phật nói chỉ khi nào hết làm trâu thì hết kéo xe, còn làm trâu dù bẻ mấy cái ách cũng không khỏi kiếp kéo xe.

Cũng vậy, chừng nào chúng ta hết nghiệp khổ, nghiệp xấu thì được an lành tự tại, chớ hủy hoại thân này không phải là nhân an lành tự tại đâu. Biết thế khi gặp nghịch cảnh, chúng ta phải ráng tu để chuyển, chớ không nên liều lĩnh tự hại thân mình. Được thân người là qúi, nên chúng ta phải gần giữ bảo vệ không nên hủy hoại. Trong nhà Phật cấm không được tự sát mà phải sống vượt qua mọi thử thách khó khăn để làm điều lợi ích cho mình, cho mọi người. Đó là tinh thần không phạm giới sát sinh của đạo Phật.

Kế đến Phật nói Phật Pháp rất khó nghe. Tại sao? Có hai lý do:

Thứ nhất, người sanh ra trên đời này được gặp, được nghe Phật Pháp thật là rất khó. Bởi có người cả đời không biết đến hai chữ Phật Pháp, hoặc có những người được nghe lại không hiểu, nên nói khó nghe. Tại sao Phật Pháp được nghe mà không hiểu? Bởi vì Phật Pháp nói lẽ thật, chỉ lẽ thật mà chúng ta sống trong ảo tưởng quá nhiều nên không thể tiếp nhận được sự thật ấy.

Ví dụ qúi vị có chấp nhận thân mình nhơ nhớp không? Thầm nhận thôi nhưng nếu ra ngoài có ai phê bình anh hay chỉ naỳ nhơ nhớp hôi hám qúa, chịu không nổi thì mình nổi sân cự người ta liền. Phật nói thân này là đày da hôi thối mà mình lại thấy nó qúi, nó đẹp, như vậy không phải sống với ảo tưởng là gì? Tưởng mình sạch, tưởng mình đẹp, tưởng mình qúi nên nghe nói dơ, xấu, chịu không nổi nên nổi sân liền. Càng sân si thì càng xấu hơn, chứ đâu có cải chính cho cái nhơ nhớp ấy được.

Có những việc hết sức nhỏ nhưng tôi thấy rất hay. Hôm đó tôi thấy một thầy móc trong lỗ mũi ra ra một cục, tôi hỏi cục gì? Thấy ấy nói cục cứt mũi. Tôi hỏi thêm nếu trong lỗ tai móc ra thì gọi cái gì? Đáp cứt rái. Như vậy cả cái đầu mình toàn cứt, thế thì nó đẹp chỗ nào, qúi chỗ nào, khôn chỗ nào? Từ trên xuống dưới đều là đồ bỏ hết, vậy mà ta tưởng qúi, tưởng đẹp, nghe ai phê bình một chút là nổi tức lên liền. Thật buồn cười, thật tội nghiệp!

Cho nên khi Phật sắp thành đạo, bọn ma vương giả thành thiếu nữ đẹp tới quyến rũ Ngài trở về thế gian, Phật liền quở: “Đấy da hôi thối hãy đi, ta không dùng”. Chúng xấu hổ tự bỏ đi. Đức Phật nhìn tường tận, thấy rõ lẽ thật, nói ra lẽ thật nhưng vì lẽ thật ấy khó chịu qúa nên không ai muốn nghe. Phật Pháp khó nghe là ở chỗ đó, nó ngược lại với sự tưởng tượng, ước mơ của con người. Ai cũng muốn được khen, được đẹp, được tán thán sạch sẽ thơm tho . . . Nếu mình thật sạch sẽ thì mấy hãng sà bông thơm, dầu thơm ế hết. Tự ta thơm rồi, đâu cần gì nó, còn dùng tới dầu thơm là biết mình không thơm không sạch. Vậy mà ta cứ quên, tưởng mình thơm lắm, ai đi ngang cũng thích, đó là ảo tưởng, chứ thực tế không phải thế. Thật ra con người sống với ảo tưởng quá nhiều, nên Phật nói lẽ thật, chỉ thẳng lẽ thật cho chúng ta đừng lầm.

Người nào thấy đúng lẽ thật thì bớt cao mạn, còn sống với ảo tưởng dễ sanh ra tự cao, ngạo mạn, đó là lẽ thường.

Con người thường mơ tưởng sống dai, một trăm tuổi, hai trăm tuổi mới vừa ý. Hồi xưa mấy ông vua còn tham nữa, khi bá quan vô chầu đều tung hô vạn tuế, nghĩa là sống tới muôn năm. Bây giờ chúng ta chúc Tết với nhau, cao lắm là bá niên, tức trăm năm thôi. Giả sử ai đó trớ trêu chúc anh chị sang năm chết, qúi vị chịu không? Chắc đuổi ra khỏi nhà liền.

Bên Nhật, có một thiền sư được nhắc tới mãi. Hôm ấy ngày Tết đầu năm, Phật tử đến đảnh lễ chúc Tết Ngài xong, ngài chúc lại thế này: “Tôi chúc cho gia đình anh, ông nội chết, bà nội chết, cha chết, mẹ chết, con chết, cháu chết”. Người được chúc ngạc nhiên không hiểu sao ông thầy chúc cái g? kỳ lạ vậy, chúc như trù rủa toàn gia quyến người ta. Nhưng Thiền Sư giải thích: “Tôi chúc như vậy là hạnh phúc cho gia đình anh đó chứ! Bởi vì co 1khi ông nội còn, bà nội còn mà cháu chết thì đó là bất hạnh. Tôi chúc theo thứ tự, ông nội chết trước rồi tới cha, con, cháu, chắt. Như vậy là tốt qúa, hạnh phúc quá rồi, tại sao lại không chịu?”

Chúng ta có bệnh hay trốn sự thật. Nghe chết là chướng tai liền không chấp nhận, nhưng đó là lẽ thật. Có phải lẽ thật khó nghe không? Bởi thế người xưa hay nói “Trung ngôn nghịch nhĩ” tức lời nói thật thì trái lỗ tai. Tại vì mình sống trong ảo tưởng quá nhiều, mơ ước qúa nhiều nên nghe nói thẳng thì buồn, chịu không nổi.

Chẳng những Phật nói cuộc đời vô thường mà còn nói mạng sống của mình trong hơi thở nữa kia. Nếu đầu năm Phật tử được huynh đệ tới chúc “Tôi chúc anh ch? mạng sống trong hơi thở”, qúi vị chịu nổi không? Chắc chắn chịu không nổi. Một ngày còn không chịu huống chi là trong hơi thở, nhưng đó là lẽ thật. Thở ra mà không hít vào là chết, đó là lẽ thật, tại sao ta lại không chịu? Thế nên nói Phật Pháp khó nghe là vì vậy.

Chúng ta đã có duyên gặp Phật Pháp rồi, phải ráng nghe những lẽ thật ấy để phá ảo tưởng của mình, không còn lầm lần nữa. Biết đúng như thật về bản thân, về mạng sống của con người, chúng ta không bị ảo tưởng làm mờ tối, khi ấy việc tu rất dễ dàng.

Như vậy khi đã được thân người, chúng ta phải làm gì? Biết thân người khó được mà ngày nay mình được rồi,phải biết trân qúi. Qúi thì phải làm sao? Kiếm thuốc trường sanh cho nó sống dai, phải không? Hay dùng tất cả các chất tẩm bổ cho nó tráng kiện hoài? Không phải. Chúng ta có được thân người là điều rất khó, nên khi đã được phải sử dụng sao cho có hữu ích đối với bản thân,với mọi người xung quanh. Như vậy mới xứng đáng với giá trị khó được của nó. Chẳng lẽ được thân người rồi, ta cứ để trôi qua hết một đời, sau mất đi không chắc trở lại làm người thì uổng lắm. Vì vậy mình phải làm sao cho cuộc sống ngày càng tốt đẹp, làm sao mọi người chung quanh đều quí mến. Đó là chúng ta biết dùng thân này, chớ qúi vì chỉ lo ăn, lo ngủ, lo mặc, lo chỗ ở . . . lo cả đời rồi ngã xuống chết, không biết đi về đâu, có đáng tiếc không?

Nhiều vị tưởng làm lợi ích cho mình cho người là làm giàu, có nhiều tiền. Không phải vậy. Với tâm lúc nào cũng muốn đem lại sự tốt đẹp cho mình, cho người thì sống trong hoàn cảnh nào ta cũng làm được. Ví dụ thấy bà cụ bảy, tám mươi tuổi qua đường, xe cộ dập dìu, cụ không dám qua, chúng ta chỉ cần dắt tay đưa bà qua đường. Đó là tốt, là có phước rồi. Việc làm này đâu đòi hỏi phải có tiền, chỉ một chút công thôi cũng đủ có phước. Gặp một đưá trẻ đi học, chạy chơi vấp té, chúng ta đỡ nó lên, phủi quần áo sạch, đâu tốn công bao nhiêu mà lại là một hành động tốt. Thấy ngoài đường người ta bỏ rác dơ, mình lượm vào đốt hoặc chôn, đó là hành động tốt. Không cần ai khen, ai biết, mỗi ngày mình đều làm đẹp cho bản thân, cho xa? hội, đó là ta khéo tu, khéo sử dụng thân này.

Đồng thời đối với thân, miệng, ý của mình, chúng ta làm được việc gì có lợi chung cho mọi người thì làm. Miệng noí như?ng lời tốt khiến mọi người an vui. Y nghĩ tới tình thương, hỷ xả, nghe lời phiền trách chửi rủa, mình đều bỏ qua không giận. Thân giúp đỡ ai được việc gì đều vui vẻ làm không nề hà khó nhọc. Đó là người khéo dùng thân tạm bợ này, không để uổng phí. Nếu không như vậy dù ta ăn ngon mặc đẹp, tới chừng nhắm mắt, thân này cũng trở thành thây thối mà thôi, có giá trị gì?

Thế nên khi còn sống, chúng ta cố gắng sử dụng thân cho có lợi ích, không tạo tội lỗi, vừa để tốt đẹp cho bản thân vừa làm gương cho mọi người noi theo. Có thế đời sau được trở lại làm người, được thân tốt đẹp và phước đức nhiều hơn nưa?. Muốn thế ta phải giữ gìn thân, miệng, ý, không làm những điều xấu ác, luôn luôn làm điều tốt đẹp; đó là người khéo tu. Bởi vậy phải giữ tròn năm giới, đừng để thiếu sót đời sau sẽ không được làm người tốt đẹp trọn vẹn. Đó là người biết lo cho mình. Vị nào cao cả hơn nữa nên lợi dụng thân này cố gắng ngày đêm tu hành, sao cho sớm thức tỉnh, sớm giác ngộ. Đó là tiến lên vượt hơn thân người ở mai sau nữa.

Tôi dùng một ví dụ để làm sáng tỏ hơn điều này. Như người ra biển, gặp sóng to gió lớn, thuyền bị đánh chìm, người ấy bơi lội một hồi gần đuối sức, bỗng dưng gặp một khúc cây mục trôi lờ đờ trên mặt nước. Người ấy liền ôm khúc cây mục nên khỏi chết đuối. Nhưng khi được khúc cây mục rồi, người ấy phải làm sao? Phải tìm cách báo cho thuyền bè đi gần để họ cứu hoặc nếu gần bờ thì mượn khúc cây mục đó lội vào bờ. Như vậy khúc cây mục là hữu ích. Ngược lại ôm được khúc cây mục, mừng khỏi chết chìm rồi cứ ôm nó hoài, không nhờ ai tiếp sức hoặc không lội vào bờ, kết qủa sẽ ra sao? Khi khúc cây ra?, người ấy phải chết chìm. Với người như thế, khúc cây mục kia trọn chẳng có lợi ích gì.

Khúc cây mục dụ cho thân này, chúng ta nhờ nó mà sống làm việc. Chúng ta nương nó để làm tất cả điều tốt, chớ không nên ôm giữ, bảo vệ nó như kẻ ôm khúc cây. Ngày nào nó ra? mục thì uổng đi một kiếp người vô ích. Đó là cho? thiết yếu trong việc ứng dụng tu hành.

Phật Pháp khó nghe mà chúng ta đã được nghe thì phải làm sao? Người thiếu phước duyên ít có cơ hội nghe pháp, cũng như ít có cơ hội gặp chư Tăng giảng dạy Phật Pháp. Bây giờ được gặp, được nghe, chúng ta phải biết trân qúi, nghe rồi tư duy cho kỹ xem lời Phật dạy, chư Tăng giảng dạy có đúng không? Nếu nghe và suy ngẫm biết rõ là đúng thì chúng ta phải thực hành. Đó là tu.

Nghe giảng kinh thuyết pháp không giống như đi nghe nhạc hay xem cải lương. Ta không cảm thấy vui ồ ạt một chút rồi hết mà nó rất thâm trầm. Chúng ta phải suy ngẫm,nhận định rồi mới hiểu, mới thấy cái hay của Pháp vị. Từ đó áp dụng thực hành, ta mới thấy giá trị và lợi ích thiết thực của giáo pháp. Thực hành gọi là tu. Vị nào học Phật họi đủ ba điều kiện trên, nghe pháp, biết suy ngẫm đúng và thực hành, bảo đảm vị ấy là người Phật tử chân chính, se? tu tiến chớ không bao giờ lùi. Được thế chắc chắn qúi vị sẽ thoát khổ trong hiện tại và tương lai.

Giáo lý nhà Phật có tam tuệ học: Văn, Tư, Tu. Văn là nghe, Tư là suy ngẫm, suy ngãm rồi ứng dụng Tu. Phật không bắt buộc ai nghe Ngài dạy rồi tin liền, mà phải suy ngẫm, thấy đúng mới tin mới thực hành. Kế đến, chúng ta nghe, hiểu, thực hành, rồi phải thêm cái tâm nữa. Phải có tâm ham tu, muốn chuyển hoá những gì xấu dở thành hay tốt. Những gì mình thấy hay, tốt, đúng nên thực hành và khuyên bạn bè, gia đình cùng học cùng hiểu, cùng thực hành theo. Được như vậy vừa lợi ích cho bản thân cho gia đình mình vừa có lợi cho cho như?ng người chung quanh. Như thế mới đúng với tinh thần tự lợi, lợi tha của đạo Phật. Không nên hài lòng với kết qủa của riêng mình, rồi giấu không cho ai biết nữa, đó là tâm ích kỷ không tốt.

Tóm lại, Phật tử phải thực hiện hai điều:

1) mình nghe, suy ngẫm rồi tu.

2) đem cái nghe hiểu của mình truyền bá, chỉ dạy lại cho huynh đệ cùng nghe, cùng hiểu. Đó mới đúng là người Phật tử chân chính biết tự lợi, lợi tha, làm tốt bổn phận của người tu Phật.

Thật ra tu theo đạo Phật không khó mà khó là tại vì chúng ta không có can đảm mà thôi. Ví dụ Phật tử nào lỡ ghiền rượu, bây giờ nghe nói cấm uống rượu, tự nhiên thấy khó tu quá, làm sao bỏ được đây? Nhưng nếu vị nào cả gan bỏ, khi bỏ được rồi mới thấy nhẹ nhàng. Mình không còn bị cái say sưa, mờ mịt lôi kéo nữa. Đó là đã giải thoát một phần, giải thoát nghiệp nghiện ngập trói buộc mình.

Qúi vị tự xét xem uống rượu nhiều lợi hay hại. Rượu làm cho men gan tổn hoại, trí tuệ mờ tối, không còn biết phải quấy tốt xâú gì nữa. Người say sưa, chuyện tội lỗi tày trời gì cũng dám làm, tới hồi tỉnh ra thì đã lỡ hết rồi, chỉ chuốc họa đau khổ mà thôi. Cho nên thoát khỏi nghiệp rượu là thoát khỏi hiểm nạn, thân tâm nhẹ nhàng khỏe khoắn vô cùng. Khi thoát được rồi mới thương những anh em cùng nghiệp như mình. Từ đó tìm cách khuyên nhủ, động viên họ nên chừa bỏ nghiệp rượu một cách mạnh mẽ. Vì bản thân mình đã bỏ được rượu nên tự tin, thấy việc làm này không phải quá khó. Nếu người nào can đảm, cương quyết thì sẽ làm được thôi. Đó là hạnh tự lợi, lợi tha nằm trong khả năng tầm tay của chúng ta. Cho nên tu Phật đâu phải quá khó.

Bên nam nặng nghiệp rượu, còn bên nữ thì nặng nghiệp nói dối. Qúi cô, quí bà hay than buôn bán ngoài chợ không nói dối, khó qúa. Qúi vị đừng sợ, ban đầu mình nói thật giá, khách hàng chưa tin nhưng nhiều lần như vậy họ sẽ tin. Khi tin rồi họ mua ngày càng nhiều, và giới thiệu người khác tới mua nữa. Ban đầu thấy như thiệt thòi, nhưng sau sẽ được lợi ích lâu dài hơn, một cách chan chánh hơn. Còn nói dối lừa gạt người, ban đầu họ không biết còn mua, đến chừng biết mình lừa gạt người, sau không còn ai dám tới nữa. Cho nên người khéo tu thấy như bị thiệt thòi mà lại có lợi ích, còn người gian xảo thấy như được lợi nhiều nhưng có ngày sẽ bị mất hết. Thế nên qúi vị đừng có ngại bị thiệt thòi, chỉ ngại chúng ta phạm giới thôi. Vì phạm giới đời này sống không an ổn mà đời sau còn thọ thân xấu hơn nữa.

Chúng ta sống trên đời này chỉ vài chục năm, lụi đụi cái chết đuổi theo sau. Vậy mà ta không chuẩn b?, không lo cho ngày mai, cứ tạo tội th? chừng chết tới nơi làm sao trở tay cho k?p. Đó là khôn hay dại? Biết khổ mà không chuẩn b? đó là dại. Người khôn biết ngày mai m?nh phải chết bây giờ chuẩn b? lần lần, để đến khi chết được tự tại, được thân sau tốt đẹp hơn. Như vậy là người biết lo xa.

Qúi vị giữ tròn năm giới làm điều lành, khi gần nhắm mắt vui cười ra đi. Taị sao? Vì biết chắc mình sẽ được thân sau tốt hơn, tự nhiên thấy vui, đâu có sợ chết. Thân này ai cũng biết là nó sẽ bại hoại mà không chịu tu, không chịu chuẩn bị, chờ nó hoại rồi mới kêu trời khổ quá. Bây giờ biết thân bại hoại, chúng ta can đảm chấp nhận, rồi tạo điều kiện cho ngày mai được đẹp đẽ hơn. Nắm chắc trong tay kết quả rồi thì khi thân hoại ta chỉ việc mỉm cười “Thôi chào anh tôi đi, sau sẽ tốt hơn. Đừng lo”. Còn không biết ngày mai thân phận ra sao, dĩ nhiên là hoảng hốt sợ sệt.

Đã thế nhiều vị lớn tuổi còn say mê lo cho con cháu, lo hoài không chịu tu. Sao qúi vị không nghĩ tới chừng mình ra đi, tụi nó có đứa nào chịu đi theo dẫn đường cho mình không? Hay là chừng đó lủi thủi đi một mình,không biết thân phận ra sao? Chúng ta không phải chỉ có một đời này mà còn tiếp tục nhiều đời, phải ráng tu tiến hơn, tiến tới bao giờ thành Phật mới thôi. Có thế mới xứng đáng là đệ tử Phật. Sở dĩ các Thiền sư gần chết cười là vị các ngài biết mình không mất cái cao qúi, đời đời sinh ra gặp Phật Pháp, tu hành ngày càng tiến lên, nên mới vui như vậy.

Tôi mong tất cả qúi Phật tử nghe, hiểu, suy ngẫm, và ứng dụng tu, đừng để uổng phí công sức, nghe pháp nhiều mà không làm được gì hết. Phật tử không thể tu được nhiều như Tăng Ni, vì còn lo sự sống, bận bịu gia đình nên mọi ngày làm một, hai điều lành cũng tốt. Cứ thế mọi ngày một ít, đến khi nhắm mắt cũng tích lũy một số lớn, nghiệp lành ấy sẽ dẫn qúi vị đi theo con đường lành. Đó là khôn ngoan, sáng suốt.

Tôi tha thiết nhắc tất cả qúi Phật tử nhớ rõ thân người khó được. Chúng ta được rồi thì phải ráng giữ gìn cho tốt và tạo duyên cho mai sau càng tốt hơn, chứ đừng thả trôi. Phật Pháp khó nghe, ngày nay chúng ta nghe được rồi phải nhận đ?nh chín chắn và thực hành. Có thực hành mới có lợi ích thiết thực, nếu không thực hành dù nghe bao nhiêu kinh, đọc bao nhiêu sách cũng không đi tới đâu hết.

Mong tất cả Phật tử khéo sử dụng thân khó được này cho xứng đáng. Phật Pháp khó nghe này mà chúng ta lãnh hội được để ứng dụng tiến tu thì không làm hiền thánh, ít ra ta cũng làm người tốt hơn đời này. Đó là lợi ích của người hiểu biết chín chắn lời Phật dạy “Thân người khó được, Phật Pháp khó nghe.”